In groep 3 van basisschool De Bogaard in Ravenstein blijkt ze niet helemaal mee te kunnen komen. Omdat ze mondig genoeg is, valt dat eerder niet echt op, maar bij het leren lezen wordt het lastig. Ze maakt de overstap naar Het Baken, de school voor speciaal basisonderwijs in Oss. Daar krijgt ze de specialistische begeleiding die bij haar past en haar voorbereidt op de overstap naar De Singel. Later volgt ook haar zus Lonneke. Het blijkt de beste schoolkeuze voor beiden. Annemarie de Groot – van Disseldorp kijkt terug op haar tijd op De Singel.

Hoe kwam je hier binnen?
“Ik vond het spannend en voelde mezelf heel klein. Gelukkig werd ik goed opgevangen door mijn klassenleraar meneer Van El. Ook hier hadden we kleine klassen; dat was ik van Het Baken al gewend en dat was fijn. Dat je in het eerste jaar alle vakken kreeg – van naaiatelier tot techniek en hout- en metaalbewerking – vond ik minder. En dat in zo’n overall met van die grote, lompe schoenen. Ik keek uit naar het tweede jaar, want dan mocht je kiezen.”

Waar werd je blij van?
“Detailhandel vond ik leuk: leren in een echt winkeltje. En koken in de keuken, bij meneer Jeroen Luijk. Die deed dat zo geweldig. De lessen vlogen daar voorbij. Hij benaderde je ook altijd positief. Ik had veel moeite met theorie, maar ik werd steeds gestimuleerd. Je zit niet voor niets op deze school. Hij was gewoon een kei toffe vent en dat is hij nog telkens als je hem tegenkomt.

Dat geldt ook voor alle andere leraren. Ze benaderden je op je niveau en hadden het beste met je voor. Daardoor voelde je je hier niet anders. Dat heeft me echt geholpen om meer zelfvertrouwen te krijgen. De leraren lieten duidelijk blijken dat ze elke leerling een goede toekomst wilden geven.”

En hoe ging dat buiten school?
“Dat vond ik nog lang moeilijk. Mijn vriend – en latere man – zat op de Mavo Sint Jan en daar zag je de leerlingen altijd met een rugzak vol boeken. En dat had ik niet; wij hadden geen huiswerk. Ik voelde me dan voor schut staan met mijn bijna lege tasje en werd er verdrietig van. Dus om een beetje gelijkwaardig over te komen, propte ik mijn rugtas vol met allerlei boeken, die ik helemaal niet nodig had. Hier op school voelde ik me pas helemaal in mijn element, maar zodra ik erbuiten kwam was dat lastig. Dat ging later wel over.”

Hoe kijk je terug op jouw tijd hier?
“Ik had geen betere school kunnen treffen. Ik heb hier allerlei dingen geleerd, waarvan ik in het dagelijkse leven en op mijn werk nog elke dag plezier heb. Van die gewone huis-, tuin- en keukendingen. Ik had niet op een andere vorm van voortgezet onderwijs moeten zitten, want dan was ik nooit zo ver gekomen. En dat met hulp van docenten als Arnold Wingens – een van mijn favoriete leraren – die honderd procent vertrouwen in mij had. Hij steunde mij in mijn keuze voor de zorgopleiding te gaan en gaf mij het laatste zetje naar de grotemensenwereld.”

Hoe verliep die vervolgstudie?
“Een vervolgopleiding zou wel moeilijk worden voor mij. Toch ben ik in overleg met mijn ouders en de school naar het ROC gegaan. Ik wilde me kost wat kost bewijzen. Terwijl ook daar werd getwijfeld of ik het wel aan zou kunnen, heb ik er niveau 1 en 2 in de Zorg gehaald. Die twijfels motiveerden mij juist extra. Daarna heb ik mijn opleiding voor verzorgende IG niveau 3 afgerond op  het Koning Willem 1 College in Den Bosch, terwijl mijn BBL-werkplek bij Verzorgingshuis Annenborch in Rosmalen was. En nu werk ik bij BrabantZorg.”

Wat is jouw rol binnen BrabantZorg?
“Aanvankelijk werkte ik in de thuiszorg en in het FLEXteam van BrabantZorg. Omdat we intussen twee kindjes kregen, Fenna en Luuk, was dat lastig te combineren. Sinds anderhalf jaar werk ik vast op Loovelt in Oss als verzorgende IG en verricht ik verpleegtechnische handelingen. Ik werk vooral met ouderen binnen de GGZ en haal veel voldoening uit het contact met en het zorgen voor de mensen. Dit werk past echt bij mij. Bovendien ben ik roosteraar voor mijn team. Dat is ook heel leuk om te doen.”

De Singel bestaat nu vijftig jaar. Wat wil je de school meegeven voor de volgende vijftig jaar?
“Ga zo door, school! Mochten mijn kinderen om welke reden dan ook niet meekunnen in het reguliere basis- of voortgezet onderwijs, dan zou ik ze zonder enige twijfel inschrijven op De Singel. Mijn zus Lonneke en ik hebben hier ontdekt wat we wilden en in ons hadden. De school heeft daarbij een basis gelegd voor ons leven van vandaag. We hebben allebei niveau 3 gehaald, een fijne baan, zijn getrouwd. Ik heb een fijn gezin en samen met mijn man ben ik nu een huis aan het bouwen. We hebben een mooi leven en dat komt ook dankzij de mogelijkheden die mijn ouders en de leraren van De Singel mij hebben geboden. Daar ben ik van overtuigd. Zij geloofden in mij. Hopelijk blijft de school ook in de toekomst zo doorgaan.”

Inmiddels al zo’n tien jaar met pensioen, praat hij nog steeds vol passie over ‘onze school’ en ‘onze leerlingen’. De trots en voldoening stralen van hem af. Ton Slaats, oud-docent, was ook stagecoördinator, adjunct-directeur en later teamleider; kortom: duizendpoot op De Singel. Een gesprek met hem over ‘succes op de vierkante centimeter’ en het werken met ‘zijwindgevoelige jeugd’.

 

 

Na enkele jaren als onderwijzer gewerkt te hebben op de Theresiaschool (nu De Teugelaar) aan de Berghemseweg in Oss, begin je in 1975 op Praktijkschool De Singel aan de Kapelaan Nausstraat. Wat trok je aan in het speciaal onderwijs?
“Daar kon je veel meer aandacht geven aan de individuele leerling. En dat gevoel kwam voort vanuit mijn studie. Na de Pedagogische Academie – toen nog Kweekschool – ben ik orthopedagogiek gaan studeren. En daarin gaat het om de individuele leerling. In combinatie met het geven van praktijklessen trok mij deze vorm van onderwijs heel erg aan.”

Hoe verliep jouw start in 1975?
“De school zat wat aantal leerlingen betreft in de groei, waardoor ik – door ruimtegebrek – mijn eerste lessen moest geven in de aula. Daarboven waren de praktijklokalen met machines voor hout- en metaalbewerking. Qua geluid viel dat nog niet mee.

Elke docent had zijn vaste groep, waaraan hij alle lessen verzorgde; precies zoals de leerlingen op de basisschool gewend waren. We waren nog een kleine en compacte school, met drie tot vier leerkrachten. Jos Vlaminckx was directeur, die tevens fulltime lesgaf. Onze koffiepauze hadden we bij de leerlingen in de aula. We waren ‘all-in’ voor die leerlingen; gingen bij iedereen op huisbezoek om de thuissituatie te leren kennen. Dat hielp bij de aanpak en begeleiding van de leerlingen en we kregen zo ondersteuning van thuis.”

Wat is het belang van een school als De Singel?
“Het grootste belang zit hem in het maatwerk dat hier vanaf 1974 werd geleverd. We kenden de capaciteiten en interesses van de leerlingen en daar speelde je op in met een individueel ontwikkelplan. Ons onderwijs richtte zich op de leerlingen en die leerlingen niet op ons onderwijs. Dat is het grote verschil. En daarvoor bood je maatwerk aan. Ook bij de stages. De helft van de week bestond uit theorielessen en de andere helft uit praktijk. Als ze vijftien jaar werden, mochten ze praktijklessen inruilen voor stages.”

Met dat maatwerk liepen jullie in die beginjaren al voor op andere scholen.
“Alle leerstof maakten we zelf op maat: taal, rekenen, praktijkopdrachten. Met mijn collega Janus Fleerakkers uit Heesch maakten we elke avond werkbladen en werktekeningen voor metaal, hout, elektriciteit enz. Een stappenplan opstellen in eenvoudige zinnen en zodoende ‘hapklare brokken’ aanbieden, waarmee de leerlingen dan redelijk zelfstandig aan de slag konden. Bovendien maakten we vanaf het begin al gebruik van tutoren, leerlingen die elkaar hielpen met de werkstukken. Zo ontdekten ze elkaars sterke en zwakke kanten, waardoor ze elkaar gingen respecteren.”

Was er ook al snel die connectie met het bedrijfsleven?
“Vanaf 1975 al; ik werd stagebegeleider en kwam bijvoorbeeld bij De Harense Smid, Wim Vos Transport, Kemkens. Zo hield ik voeling met de praktijk, dat lag me wel. Jongens, die op school theoretisch wat minder waren, zag je in de praktijklessen en op de stages helemaal opbloeien. Zo konden ze zich waarmaken en schoten ze niet te kort. De motivatie voor het leren nam zienderogen toe.”

In 1994 kwamen de eerste meisjes op school. Was dat een cultuurschok?
“Meisjes kwamen toen met hun docenten van de Gabriëlschool, ook een Voortgezet Speciaal Onderwijs-school. En dat was wel even wennen. Andere vakken ook: naaldvakken, huishoudelijke vakken, koken. Voorheen hadden we meer van doen met het stoere gedrag van jongens onder elkaar. Maar toen kreeg je te maken met verliefdheden, verkerinkjes, uitmakerijen, huilende meisjes. Als adjunct kon ik daar dan goed een hele ochtend mee kwijt zijn. Je kreeg een heel andere problematiek met andere omgangsvormen binnen de school. Geleidelijk aan vonden we daarin onze weg wel.”

Wat hebben die veertig jaar op De Singel je gebracht?
“In elk geval heel veel arbeidsvreugde. Ik vond het fijn en belangrijk dat ik zelf theorie- en praktijklessen kon ontwikkelen. Dat ik de leerlingen bij hun stages mocht begeleiden. En in mijn tijd als teamleider en adjunct-directeur kon ik weer erg betrokken zijn bij de docenten. Ik ben altijd met nieuwe dingen bezig geweest, waardoor het nooit saai werd.

Afwisseling genoeg, zoals op de vrijdagmiddagen als de keuzevakken aan bod kwamen: kaarten, dammen, keyboard spelen, voetballen, mountainbiken enzovoort. Vakken die gericht waren op vrijetijdsbesteding buiten school. Wat heb ik genoten van de schoolkampen, waarbij we in het begin in tenten sliepen, later op boerderijen, in jeugdherbergen. Of op wintersport in Tsjechië en met de schoolverlaters naar Parijs. We bouwden zo ook een prima saamhorig docententeam, dat steeds voor elkaar in de bres sprong. Van cruciaal belang bij het werken in het speciaal onderwijs.”

Denk je nog wel eens terug aan jouw leerlingen?
“Verschillende leerlingen komen nog altijd bij mij en andere docenten op bezoek. Dan ervaar ik nog steeds hun enthousiasme. Hier in Oss kom ik nog regelmatig Leo Vos tegen, oud-leerling en nu de ‘zingende postbode’. We praten dan altijd weer even bij. Je was ook een soort van vaderfiguur voor hen. Mijn oudste leerlingen zijn intussen al ruim in de zestig en die komen nog steeds. Dat zegt wel iets over de betrokkenheid en de band die we op De Singel met hen hebben opgebouwd.”

Waar kijk je met trots op terug?
“Vanwege de leermoeilijkheden van onze leerlingen hadden wij ‘succes op de vierkante centimeter’. Vanwege de sterke beïnvloedbaarheid noemden we ze ook wel ‘onze zijwindgevoelige jeugd’. Op de basisschool of het primair speciaal onderwijs en thuis liepen ze op hun tenen. Bij ons op De Singel kwamen ze met capaciteitgenoten in kleine stapjes vooruit. Vandaaruit zag je die leerlingen zich in de loop der jaren ontwikkelen, totdat ze op hun zeventiende zelfstandig de maatschappij in konden. ‘Wie had dat gedacht, vijf jaar geleden,’ zeiden we dan. Maar met aandacht en waardering komen die successen vanzelf. Je moet ze blijven stimuleren; ‘over de bol aaien tot je eelt op je handen krijgt’.”

Hoe zie je de toekomst van De Singel?
“De school heeft haar belang de afgelopen vijftig jaar wel bewezen. Ik hoop dat die zich zo blijft ontwikkelen en voeling kan blijven houden met de praktijk, het werkveld en de maatschappij. Het zou eeuwig zonde zijn als deze belangrijke vorm van onderwijs in haar voortbestaan bedreigd zou worden.”

In de levendige wijk Akkerwinde in Schaijk heeft Buurtvereniging In d’n Hof het ambitieuze plan opgepakt om de Avonturentuin compleet te renoveren. Deze is na de opening door toenmalig wethouders Roelofs en Vereijken in 2014 inmiddels aan een flinke onderhoudsbeurt toe.

“We proberen 5.000 euro bij elkaar te krijgen voor de materialen en willen daarna samen met de buurt de handen uit de mouwen steken om alles te realiseren”, vertelt Mark van den Bogaert, voorzitter van de buurtvereniging.
De andere helpende hand komt nu van Ton Rooks, docent van Hooghuis De Singel, waar leerlingen praktijkonderwijs volgen. “We zoeken jaarlijks mooie projecten uit waar we met onze leerlingen aan mee kunnen bouwen”, vertelt Ton. Voorbeelden hiervan zijn de Natuurspeeltuin en De Komme in Schaijk. Ook dit project is ons op het lijf geschreven.

Mark voorziet een mooie samenwerking tussen de buurtvereniging en de school. “Beiden staan we midden in de samenleving en kunnen echt iets voor elkaar betekenen. In maart start Ton met zijn leerlingen aan de bouw van Avonturentuin 2.0 en hopen wij met de buurtvereniging het beoogde budget bij elkaar te hebben.”

Eventuele bedrijven of sponsoren kunnen mailen naar buurtverenigingindnhof@hotmail.com of bellen naar Mark van den Bogaert op 06-18308658. “In de lente van 2022 zal deze prachtige speelplek voor scholen, families en ‘buitenspeelavonturiers’ officieel heropend worden.”